„Pedały”. „Polska dla Polaków”. „Żydzi do gazu”. Na ścianie bloku, w komentarzu na fejsie, pod artykułem w serwisie informacyjnym. Tysiące ludzi cierpi z powodu agresji słownej na tle rasowym. Albo dlatego, że są homoseksualni, że pochodzą z innego kraju, że ktoś wyznaje inną religię. „To tylko internet” – mówimy sobie. Ale czy naprawdę to „tylko słowa” i możemy je olać?

Coraz częściej podróżujemy, mieszkamy zagranicą, ale nasze społeczeństwo wciąż jest kulturowo i religijnie homogeniczne. Ola Szwed, polska gwiazda TV, przyznała jakiś czas temu, że regularnie otrzymuje obraźliwe maile lub wiadomości. „Wiem jednak, że zdarzają się takie rzeczy, nieprzyjemne słowa, zaczepki słowne. Bardzo wielu moich znajomych, którzy pochodzą z zagranicy i mieszkają w Polsce, przyjechali na wymianę studencką, często się z tym spotyka” – opowiadała w jednym z wywiadów. A potem stała się ofiarą napaści na tle rasowym. Czy naprawdę możemy olać „tylko słowa”?

W Polsce możemy się spotkać z określeniem „mowa nienawiści” i choć od jakiegoś czasu ma ono lekkie zabarwienie polityczne, doskonale oddaje sedno problemu. Litewskie Centrum Praw Człowieka przygotowało kampanię społeczną, informującą o odpowiedzialności prawnej za agresję słowną.  „Poniżające komentarze i wiadomości w internecie, okrutne maile, zaczepki na ulicy czy nawet w domu – jest tego więcej, niż może ci się wydawać” – tłumaczą twórcy kampanii. I pokazują poruszający film.

Czarnoskóry mężczyzna prosi o przetłumaczenie wiadomości, którą otrzymał na facebooku. Sęk w tym, że jest ona rasistowska i bardzo obraźliwa. Ciekawe, że wypowiedzenie słów na głos, wprost do kogoś, staje się już zbyt trudne.

Rozmowy zostały nagrane ukrytą kamerą, a ludzie, których widzimy, sądzą, że przyszli na casting do reklamy. W rzeczywistości nie było żadnego castingu, ale rola, która na nich czekała, okazała się być bardzo trudna. Stali się uczestnikami bolesnego eksperymentu.

Od kilku miesięcy mój dom jest tyglem, gdzie ścierają się różne kultury, przyzwyczajenia, religie, doświadczenia i stereotypy. Mieszka tu m.in. Turek, Włoszka o brazylijskich korzeniach, poukładany Niemiec, Litwinka i Polka z Wilna. Spotkasz muzułmanów, wegan, religijnych Greków, gejów. Razem imprezujemy, dyskutujemy, podróżujemy. I wcale nie jest tak, że jakieś tematy są tematami tabu. Uczymy się odpowiadać za swoje słowa, tłumaczyć swoją kulturę i rozumieć inną.

Choć nigdy nie brakowało mi empatii i tolerancji, z tym nowym doświadczeniem zupełnie inaczej postrzegam agresję słowną w internecie i prasie. Obraźliwe słowa przestały być abstrakcyjne. Są skierowane do konkretnych osób: do mojego współlokatora, do mojej sąsiadki, kolegi z pracy. Gdyby tak posłuchać pewnego publicysty i wysiedlić z Gdańska muzułmańskich Tatarów, mogłoby się okazać, że w windzie przestaniesz spotykać śliczną dziewczynę z piętra wyżej. Gdyby tak „zamknąć wszystkich Albańczyków”, nie spotkałabym już tego uśmiechniętego blondyna zza baru w Koryncie. „Mogę tylko przeprosić za to… osobiście.” – mówi jeden z uczestników nagranego eksperymentu.

Zamiast przepraszać, reagujmy. 

Zdj. w nagłówku: Joshua Earle